به گزارش روابط عمومی، مقاله تفسیری دکتر نوری و همکارانش که به بررسی تفاوت پاسخ کودکان مبتلا به فلج مغزی به دو نوع سلول‌درمانی پرداخته بود، با همکاری دکتر فرانسیس ورتر  در قالبی جدید ارائه شد و در مجله Parents’ Guide به چاپ رسید. این مقاله به مقایسه اثرات سلول‌های تک هسته‌ای خون بندناف با سلول‌های مزانشیم مشتق از بافت در درمان این بیماران پرداخته و این اثرات را در تابعی از زمان مورد بررسی قرار داده است و یافته‌های ارزشمندی را در این حوزه مطرح کرده است.

پاسخ فلج مغزی به سلول‌درمانی به عنوان تابعی از زمان
 

برای اولین بار، پاسخ کودکان مبتلا به فلج مغزی به دو نوع سلول‌درمانی مختلف در طول زمان مقایسه شده است، در حالی که سایر متغیرهای مقایسه ثابت نگه داشته شده‌اند. این مقایسه نشان داد که در ابتدا، بهبود با سلول‌های تک‌هسته‌ای خون بند ناف (MNC) سریع‌تر بود، اما در پایان یک سال، تفاوت معناداری بین پاسخ به سلول‌های MNC و سلول‌های بنیادی مزانشیمی (MSC) حاصل از بافت بند ناف وجود نداشت.

در این مطالعه، ۱۰۸ بیمار حضور داشتند که هر گروه شامل ۳۶ بیمار بود. با این حال، برای تأیید این نتایج، مطالعات بیشتری با نمونه‌های بزرگ‌تر مورد نیاز است. یکی از چالش‌های اصلی در درمان فلج مغزی با سلول‌درمانی، متغیرهای متعدد در این مطالعات است که باعث می‌شود نتایج آن‌ها به طور مستقیم قابل مقایسه نباشند. برخی از این متغیرها شامل نوع فلج مغزی، شدت بیماری، سن بیمار، نوع سلول مورد استفاده، روش کشت سلولی برای MSC، دوز سلولی، مسیر انتقال سلول، سیستم اندازه‌گیری بهبود عملکرد حرکتی، میزان کنترل آزمایش و زمان‌بندی ارزیابی‌ها هستند.

در حال حاضر، اثربخشی درمان با خون بند ناف برای کودکان مبتلا به فلج مغزی ثابت شده است. بیمارانی که سلول‌های تک‌هسته‌ای خون بند ناف (MNC) دریافت کرده‌اند، بهبودی قابل توجهی در مهارت‌های حرکتی داشته‌اند. این امر توسط یک متاآنالیز داده‌های فردی شرکت‌کنندگان (IPDMA) تأیید شده است که در سال ۲۰۲۳ به عنوان چکیده کنفرانس منتشر شد و به زودی به‌صورت مقاله کامل در یک مجله پزشکی منتشر خواهد شد.

این مقایسه جدید از این نظر منحصر‌به‌فرد است که کودکان دریافت‌کننده سلول‌های MNC خون بند ناف و کودکان دریافت‌کننده سلول‌های MSC بافت بند ناف، در یک مرکز تحقیقاتی مشابه تحت درمان قرار گرفته‌اند و متغیرها تا حد امکان ثابت نگه داشته شده‌اند. تمامی کودکان در مرکز کودکان دانشگاه علوم پزشکی تهران در ایران درمان شدند.

جزئیات مطالعه:

• همه شرکت‌کنندگان دارای تشخیص فلج مغزی اسپاستیک با ضایعات ماده سفید مغز بودند.
• شدت بیماری بین ۲ تا ۵ در شاخص شدت قرار داشت.
• سن بیماران بین ۴ تا ۱۴ سال بود.
• تمامی بیماران یک تزریق داخل نخاعی از یکی از موارد زیر دریافت کردند:
  • ۵ میلیون سلول تک‌هسته‌ای خون بند ناف (MNC) به ازای هر کیلوگرم وزن بدن
  • دوز ثابت ۲۰ میلیون سلول بنیادی مزانشیمی (MSC) از بافت بند ناف
  • یک روش کنترل (بدون تزریق سلول‌های بنیادی، به عنوان گروه شاهد)
• خون بند ناف به‌صورت آلوژنیک با تطابق ۶/۶ HLA استفاده شد، در حالی که بافت بند ناف با روش هضم آنزیمی پردازش و سلول‌های MSC آن تا مرحله چهارم کشت شدند.

روش‌های ارزیابی:

• ارزیابی عملکرد حرکتی با مقیاس GMFM-66
• سایر معیارهای عملکردی و انواع مختلف تصویربرداری مغزی از جمله تصویربرداری تنسور انتشار (DTI)
• والدین، شرکت‌کنندگان، و محققان در طول مطالعه نسبت به نوع درمان بی‌اطلاع بودند.
• اندازه‌گیری‌ها در فواصل یک، سه، شش، و دوازده ماه پس از درمان انجام شد.
• همه شرکت‌کنندگان در طول مطالعه یک برنامه فیزیوتراپی مشابه دریافت کردند.

نتایج و اهمیت:

• مطالعات قبلی به‌طور جداگانه نتایج گروه‌های MNC و MSC را بررسی کرده بودند. این مقاله جدید اولین مطالعه‌ای است که این دو گروه را در طول زمان مقایسه می‌کند.
• با وجود اندازه نمونه کوچک، تفاوت در یک ماه نخست به لحاظ آماری معنادار بود (P<0.05)، اما پس از یک سال، تفاوت چشمگیری مشاهده نشد.
• والدینی که به دنبال سلول‌درمانی برای فرزندان خود هستند، اغلب می‌پرسند کدام نوع سلول نتایج بهتری دارد. این مطالعه نشان می‌دهد که در درازمدت، هر دو نوع سلول (MNC و MSC) مؤثر هستند و نتایج آن‌ها مشابه است، البته در صورتی که دوزها و روش تزریق مشابهی استفاده شود.
• بهبود مهارت‌های حرکتی ناشی از سلول‌درمانی در بیماران فلج مغزی در نهایت به یک حد مشخص می‌رسد، بنابراین تزریق‌های مکرر می‌تواند برای پیشرفت بیشتر مفید باشد.
• در این مطالعه، از تزریق داخل نخاعی استفاده شد، در حالی که بسیاری از بیمارستان‌ها از تزریق وریدی استفاده می‌کنند که در آن سلول‌ها از جریان خون عبور کرده و توسط ریه‌ها فیلتر می‌شوند، که باعث کاهش میزان سلول‌های عبوری از سد خونی مغز و رسیدن آن‌ها به ضایعات مغزی می‌شود.

درباره نویسندگان:

• دکتر فرانسیس ورتر، بنیان‌گذار و مدیر بنیاد راهنمای والدین برای بانک خون بند ناف در ایالات متحده
• دکتر معصومه نوری، مدیر واحد تحقیق و توسعه شرکت فناوری بن یاخته های رویان که بزرگ‌ترین بانک خون بند ناف در خاورمیانه است.

دسته‌بندی نکات مهم:

✅ مقایسه دو روش سلول‌درمانی:

• سلول‌های تک‌هسته‌ای خون بند ناف (MNC): در ابتدا تأثیر سریع‌تر
• سلول‌های بنیادی مزانشیمی از بافت بند ناف (MSC): در طول زمان تأثیر مشابه

✅ جزئیات مطالعه:

• تعداد شرکت‌کنندگان: ۱۰۸ کودک (۳۶ کودک در هر گروه)
• محل انجام مطالعه: دانشگاه علوم پزشکی تهران
• معیارهای سنجش: GMFM-66، تصویربرداری DTI، و معیارهای عملکردی دیگر
• روش تزریق: داخل نخاعی

✅ نتایج:

• در کوتاه‌مدت، MNC عملکرد بهتری داشت.
• در بلندمدت، هر دو روش تأثیر مشابهی داشتند.
• اندازه نمونه کوچک است و نیاز به بررسی بیشتر دارد.
• تزریق مکرر می‌تواند به بهبود بیشتر کمک کند.
• روش تزریق مهم است؛ تزریق داخل نخاعی تأثیر بهتری نسبت به تزریق وریدی دارد.

✅ اهمیت برای بیماران و والدین:

• هر دو نوع سلول در بهبود فلج مغزی اسپاستیک مؤثر هستند.
• انتخاب بین آن‌ها باید بر اساس دوز، روش تزریق، و شرایط کودک انجام شود.
• نتایج این مطالعه می‌تواند به تصمیم‌گیری والدین کمک کند.

📌 نتیجه‌گیری:
این مطالعه گامی مهم در درک بهتر سلول‌درمانی برای فلج مغزی است، اما برای نتیجه‌گیری قطعی، تحقیقات گسترده‌تری مورد نیاز است.