تآثیر سلول های بنیادی در درمان دیابت
کنترل دیابت چالش روزانه بسیاری از مردم است. بر اساس آمار سازمان بهداشت جهانی بیش از 350 میلیون نفر در سراسر جهان مبتلا به دیابت هستند. سه نوع اصلی دیابت وجود دارد: نوع 1 یک بیماری خودایمنی است، نوع 2 در رابطه با عوامل ارثی و شیوه زندگی است و دیابت حاملگی در دوران بارداری رخ می‌دهد. در دیابت نوع 1 پانکراس به اندازه کافی هورمون انسولین[1] تولید نمی‌کند. افراد مبتلا به دیابت نوع 1 مجبورند به طور مداوم قند خون خود را اندازه‌گیری کنند و روزانه چندین بار انسولین تزریق و یا از پمپ انسولین استفاده کنند. با وجود اینکه علت دیابت نوع 1 کاملا مشخص نشده، اما ثابت شده است که سیستم ایمنی نقش مهمی را در آسیب زدن به سلول‌های تولید کننده انسولین در پانکراس بازی می‌کند. در حال حاضر روش مشخصی برای پیشگیری و درمان دیابت نوع 1 وجود ندارد.
نقش سلول های بنیادی
پیش بینی می‌شود که سلول‌های بنیادی به علت ظرفیت بی حد و مرزشان در تمایز به بافت‌ها و اندام‌های حیاتی بدن، بتوانند برای درمان دیابت مورد استفاده قرار گیرند. از نظر تئوری سلول‌های بنیادی قابلیت برنامه ریزی مجدد پاسخ ایمنی میزبان در برابر سلول‌های β پانکراس و ترمیم سلول‌های β پانکراس را دارند. این دو عامل در درمان دیابت نوع 1 مؤثر هستند. سلول‌های بنیادی خون بند ناف سلول‌های منحصر به فردی هستند زیرا نه تنها توانایی تمایز به سایر سلول‌ها را دارند بلکه قابلیت کنترل پاسخ ایمنی را نیز دارند، یعنی احتمال تحریک پاسخ ایمنی بدن در برابر سلول‌های بنیادی خون بند ناف کمتر است. همچنین خون بند ناف حاوی تعداد بیشتری سلول T تنظیم کننده[2] است. این امر باعث می شود سلول‌های بنیادی خون بند ناف برای درمان بیماری‌های نقص سیستم ایمنی مانند دیابت نوع 1 به طور بالقوه مفید باشد.
سلول‌های بنیادی و قابلیت پیشگیری و درمان دیابت نوع 1
تا به حال استفاده از سلول‌های بنیادی در پیشگیری از ابتلا به دیابت در انسان ثابت نشده است. با این وجود مطالعات نشان داده‌اند که خون بند ناف در پیشگیری و همچنین درمان دیابت نوع 1 در موش مؤثر بوده است.
اولین مطالعه بر روی تأثیر خون بند ناف در درمان دیابت نوع 1 در کودکان را دکتر Michael Haller و همکارانش در دانشگاه فلوریدا انجام دادند. در این مطالعه بچه‌های مبتلا به دیابت نوع 1، 6 ماه پس از تشخیص بیماریشان به صورت اتولوگ تحت پیوند خون بند ناف قرار گرفتند. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد علاوه بر اینکه تزریق سلول‌های بنیادی خون بند ناف روشی بی خطراست، سطح سلول های T تنظیم کننده در خون بچه‌ها پس از تزریق سلول‌های بنیادی خون بند ناف نیز افزایش می‌یابد.
در مطالعه ای دیگر که توسط دکترYong Zhao و همکارانش در دانشگاه لینوز در شیکاگو انجام شد، سلول‌های بنیادی به بیماران بزرگسال یک سال پس از تشخیص بیماریشان تزریق شد. نتایج نشاد داد که سطح سلول‌های T تنظیم کننده در خون بیماران پس از تزریق سلول‌های بنیادی افزایش می‌یابد. همچنین در این مطالعه سایر مارکرهای عملکرد سیستم ایمنی مانند TGF بتا[3] نیز بهبود یافتند.
تأثیر سلول‌های بنیادی در درمان دیابت نوع 2:
نتایج حاصل از مطالعات تأثیر سلول‌های بنیادی در درمان دیابت نوع 2 نشان می‌دهد تزریق سلول‌های بنیادی به افراد مبتلا به دیابت نوع 2 منجر به بهبود کنترل قند خون و کاهش وابستگی به انسولین می‌شود.
کارآزمایی‌های بالینی در حال انجام در رابطه با تاثیر خون بند ناف در درمان دیابت
مطالعه‌ای در استرالیا که با هدف تأثیر خون بند ناف در درمان بیماری دیابت نوع 1 در کودکان بین 1 تا 12 سال در حال انجام است (https://www.anzctr.org.au/Trial/Registration/TrialReview.aspx?ACTRN=12613000186752).
انستیتو متابولیسم و غدد درونریز در چین دو مطالعه تأثیر سلول‌های T تنظیم کننده خون بند ناف در درمان دیابت را بررسی می‌کند (https://clinicaltrials.gov/ct2/show/NCT02932826).
مطالعه ای در چین با استفاده از سلول‌های بنیادی Educator در درمان دیابت در حال انجام است (https://clinicaltrials.gov/ct2/show/NCT03390231).
سه مطالعه متفاوت دیگر در چین، استفاده از سلول‌های بنیادی بافت بند ناف در درمان بیماران مبتلا به دیابت را بررسی می‌کند (https://clinicaltrials.gov/ct2/show/NCT02763423).
یک مطالعه در ویتنام تأثیر سلول‌های بنیادی بافت بند ناف را در درمان دیابت بررسی می‌کند (https://clinicaltrials.gov/ct2/show/NCT03484741).
منابع:
- Haller MJ, Wasserfall CH, McGrail KM, Cintron M, Brusko TM, Wingard JR, Kelly SS, Shuster JJ, Atkinson MA, Schatz DA. Autologous umbilical cord blood transfusion in very young children with type 1 diabetes. Diabetes care. 2009 Nov 1;32(11):2041-6
- Haller MJ, Viener HL, Wasserfall C, Brusko T, Atkinson MA, Schatz DA. Autologous umbilical cord blood infusion for type 1 diabetes. Experimental hematology. 2008 Jun 1;36(6):710-5.
- Zang L, Hao H, Liu J, Li Y, Han W, Mu Y. Mesenchymal stem cell therapy in type 2 diabetes mellitus. Diabetology & Metabolic Syndrome. 2017 Dec 1;9(1):36.
- https://parentsguidecordblood.org/en/news/stem-cell-therapy-prevent-type-1-diabetes
- https://www.cryo-cell.com/treatments-and-research/diabetes
واحد تضمین کیفیت بانک خون بندناف رویان /.
[1] هورمونی که مسئول کنترل سطح قند خون در محدوده نرمال می باشد.
[2] نوع خاصی از گلبولهای سفید که به حفظ تعادل سیستم ایمنی کمک می کند.
[3] فاکتور رشد تغییردهنده بتا ( Transforming growth factor beta) یا فاکتور رشد تراریختی بتا که به‌اختصار TGF-β نامیده می‌شود، یک سیتوکین چندکاره است که به ابرخانوادهٔ فاکتورهای رشد تغییردهنده تعلق دارد.